5. Sound
Bij ieder instrument zal de gewenste klank uiteindelijk een bepalend aankoopcriterium zijn. Voor digitale piano’s geldt, dat er doorgaans een directe samenhang bestaat tussen de (geluids)kwaliteit en de prijs. Dat gezegd hebbende, kennen de goedkoopste modellen tegenwoordig al een dusdaning goede sound, dat ze voor vele hobbyisten en beginners ruimschoots acceptabel zijn.
Pianosounds
Een van de belangrijkste criteria voor de aankoop van een digitale piano is de klank van de pianogeluiden. Verschillende fabrikanten hanteren verschillende methodes om die klank zo realistisch mogelijk te genereren.
Sampling – De meestgebruikte methode is sampling. Hierbij wordt een echte piano noot voor noot opgenomen, zodat men van elke toon een aparte opname (of sample) heeft. De digitale piano speelt vervolgens bij het indrukken van een toets de juiste sample af, zodat de klank van de piano wordt weergegeven. Hoewel men op deze manier een realistische vertegenwoordiging krijgt van het oorspronkelijke geluid, zijn er een aantal zaken moeilijk te vatten in één sample. Ten eerste klinkt piano natuurlijk anders wanneer deze harder, of juist zachter bespeeld wordt. In werkelijkheid verandert die klank traploos van zacht naar hard, maar met sampling kan dat slechts beperkt worden gesimuleerd. De simpelste digitale piano’s hebben vaak maar 3 dynamische lagen (zacht, middelhard, hard). Afhankelijk van hoe hard de noten worden gespeeld, wordt één van die 3 samples afgespeeld. Complexere modellen hebben meer lagen (bijvoorbeeld 8) en worden soms zelfs voorzien van allerlei modulatietechnieken, om de overgang tussen de verschillende lagen te versoepelen (zie physical modelling). Naast de klank van de daadwerkelijke gespeelde noten, zijn er bij een echte piano nog veel meer geluiden te horen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het mechaniek van het pedal (pedal noise), resonantie van overige, niet gespeelde snaren (string resonance) en boventonen. De betere digitale piano’s zijn zodanig geprogrammeerd dat die bijklanken ook worden weergegeven.
Physical modelling – Elk geluid kan worden weergegeven al een golfvorm, zo ook het geluid van een piano. Een golfvorm kan wiskundig worden beschreven, denk bijvoorbeeld aan een simpele sinus. Met physical modelling wordt van dit gegeven gebruik gemaakt. In plaats van een sample op te nemen van een echte piano, worden de geluidsgolven zo goed mogelijk benaderd als wiskundige formule. Een digitale piano is in feite niets anders dan een computer, die deze wiskundige opdrachten kan uitvoeren.
Het grote voordeel van deze methode is flexibiliteit. Een sample is in principe onveranderlijk, maar de ‘formule’ van een klank kan gemakkelijk worden aangepast. Dit biedt de mogelijkheid om drastische aanpassingen te doen aan de klank. Er kan bijvoorbeeld een ander materiaal voor de snaren worden gesimuleerd, zoals zilver, of nylon. Of de hamers worden harder, danwel zachter. De mogelijkheden zijn in principe eindeloos.
Maar ondanks dat de mogelijkheden in theorie eindeloos zijn, is het tot noch toe onmogelijk gebleken om de fijne nuances van een ‘echte’ piano 100% te simuleren. Sommigen komen heel dichtbij (bijv. Roland V-Piano), maar er blijft altijd een verschil hoorbaar. Daarom gebruiken sommige fabrikanten een combinatie van physical modelling met samples (bijv. Clavia Nord).
Overige sounds
Naast hoogwaardige pianogeluiden vindt men op digitale piano’s vaak ook vele overige geluiden. Denk daarbij aan bijvoorbeeld elektrische piano’s, orgels, strijkers en diverse syntesizerklanken. De meeste van deze klanken worden met sampling gegenereerd, hoewel sommige (duurdere) piano’s aparte synth-engines gebruiken om de synthesizer-geluiden te produceren.
Effecten
Vele digitale piano’s zijn voorzien van geïntegreerde elektronische effecten. Denk bijvoorbeeld aan galm (reverb), echo (delay), chorus, compressie en EQ. Voor de orgelklanken is bij sommige modellen een virtuele leslie-emulator aanwezig. Hoewel deze effecten veel mogelijkheden bieden, is het goed om er rekening mee te houden, dat de kwaliteit van de oorspronkelijke klank uiteindelijk het belangrijkste is. Professionele musici maken vaak gebruik van externe effectenprocessors, die doorgaans van betere kwaliteit zijn dan wat de piano ingebouwd heeft.
